Muzun Hikayesi: Dünyanın En Sevilen Meyvesi

En yaygın ticari muz olan Cavandish, 19. yüzyılda İngiltere'de Devonshire Dükü'nün viktoryan serasında üretilmiştir.

muz

Muz günümüzde yaygın tüketilen, ucuz bir meyve ama 1870'lerden önce ılıman iklimlerde bulunmuyordu ve genellikle yalnızca yetiştiği bölgelerde tüketiliyordu. Güneydoğu Asya'da ortaya çıkan tohumlu yabani muz ağacının meyveleri yenmeyecek kadar küçüktü. Tohumsuz, yenebilir tür büyük olasılıkla doğal bir melezdi ve Asya kıtasıyla adalarında uzun zamandır biliniyor ve seviliyordu. Sıcak havayı ve bol suyu seven muz bitkisi (Ekvator'un 30 derece kuzey ya da güneyinden ileride yetişmez) iyi ağaçlanmış, zengin toprakları sever. Kendine özgü dev yaprakları tek bir saptan çıkar. Erkek çiçekleri kısırdır, meyveleri dişi çiçekler (erselik) üretir.

Ticari muz Cavendish

Bu büyük otsu bitkinin meyvesi tohumsuz olduğundan yan sürgünlerinden çoğaltılan muz bu yöntemle Asya ve Malay Takımadaları'na yayılmıştır. Hawaii'ye kadar ulaşan meyveyi temel besin kaynağı olarak tüketildiği Afrika'ya Müslüman tüccarlar getirmiş olabilir (daha uzun zaman önce Endonezya'dan gelmiş olması da mümkün). Çoğalma yöntemi bitkiden yeni kültivarlar elde edilemeyeceği anlamına gelse de çok sayıda doğal çeşidi vardı. En yaygın ticari muz olan Cavandish, 19. yüzyılda İngiltere'de Devonshire Dükü'nün viktoryan serasında üretilmiştir. Muz bitkisi klonlandığı için zararlı böceklere ve hastalıklara dayanıksızdır. Modern dünyanın endişelerinden biri de bu. Daha önceleri yaygın bir tür olan Gros Michel muzu, 1930'larda bir bitki mantarından etkilenip neredeyse yok olmuştu.

Cavendish muz
Cavendish muzu.

Avrupa keşif çağından önce muz Asya, Okyanusya ve Afrika'ya yayılmıştı. Portekizliler onu Kanarya Adaları'na taşıdı, buradan Afrikalı köleler için temel besin kaynağı olarak kullanılmak üzere Karayiplere götürüldü. Bitkinin değeri yıl boyunca meyve vermesinden kaynaklanır. Karbonhidrat açısından zengin, yüksek oranda potasyum içeren meyveleri iyi bir C vitamini kaynağıdır.

Uzun yola dayanıklı olmadığından bütün dünyada kolay ulaşılır hale gelmesi için daha hızlı deniz nakliyesi ve soğutma gerekiyordu. United Fruit ve Del Monte gibi Amerikan şirketleri Karayip adalarında, Orta ve Güney Amerika'da kurdukları plantasyonları taleple birlikte hızla büyüttü. Bir ticaret firmasıyla nakliye devinin ortak girişimi olan İngiliz şirketi Fyffes, aynısını İngiliz pazarı için Batı Afrika ülkelerinde yaptı. Potansiyel müşterilerinin tatlı meyveye alışmasını isteyen nakliyeci Sir Alfred Lewis Jones, limana ulaşan gemilerinden Liverpool rıhtımındaki insanlara muz dağıtıyordu. Bu girişimciler Avrupalıların mevsime göre beslenmek zorunda olduğu bir dönemde muzu her zaman ulaşılabilen bir yiyecek haline getirdi.

Yemeklik muz türü

Fyffes muz
Fyffes birçok ülkeye muz gönderiyor.

Tropik ülkelerde önemli besin kaynakları arasındaki yerini koruyan muz, Hindistan'da bütün olarak farklı tariflerle yenir. Batıda genellikle çiğ tüketilmesine rağmen, dünyanın pek çok yerinde pişirilir. Yemeklik muz plantain Afrika, Asya ve Karayipler'de yoğun biçimde tüketilir. Kromozon düzeni hafifçe farklıdır ama sarı muzla aynı türün üyesidir. Genellikle pişirilerek yenen plantain muzu da aynı ölçüde besleyicidir.

Çok yıllık büyük bir bitki olan muzun sahte gövdesi birbirine sarılan yaprak kınlarından oluşur. Geniş yapraklarından çok eskiden beri -örneğin çatı kaplama malzemesi, paket malzemesi ya da şemsiye olarak- faydalanılan muzun bazı çeşitlerinden güney Hindistan'da kullan-at "biyolojik tabak" yapılır. Binlerce yıl boyunca gövdesinin toprağa yakın tarafındaki yan sürgünlerinden çoğaltılıyordu ama günümüzde başarılı doku kültürü teknikleri ile bu durum değiştirildi.

Dünyanın en sevilen meyvesi: Muz yazımız burada son buldu. Daha fazla yeryüzü içeriği bu bağlantıyı kullanabilirsiniz: https://evrenatlasi.com/k/yeryuzu-tabiat/