Dünyadaki En Güçlü Tsunamiler ve Etkileri

Tarihte yüzbinlerce insanın ölümüne neden olan tsunamiler gerçekleşmiştir.

Yazar Burcu Kara
lizbon italya tsunamisi

Dünyadaki en yıkıcı tsunamileri ve sonuçlarını ele aldık. Bir okyanus veya başka bir yerdeki su kütlesi deprem, volkan, su altı patlaması veya benzer şiddetli olaylar nedeniyle taşındığında dev ölümcül dalgalar yakınlardaki kıyılara roket misali çarpar. Dünyanın yüzde 71'inin okyanuslarla kaplı olduğu düşünüldüğünde bu doğal afet geçmişte pek çok kez yaşandı. İşte insanlık tarihindeki en yıkıcı tsunamiler ve onların akıl almaz sonuçları.

Dünya Tarihindeki En Yıkıcı Tsunamiler

en yıkıcı tsunamiler endonezya
Açe, Endonezya'da tsunamiden en çok hasar alan bölgeydi

Hint Okyanusu Tsunamisi – 2004

Hint Okyanusu'nda meydana gelen 9.1 şiddetindeki sarsıntı 1990'dan bu yana yaşanan dünyanın en büyük üçüncü depremidir. Ancak en çok beraberinde başlattığı denizaltı depreminin serbest bıraktığı ölümcül tsunami ile hatırlanır. Deprem Sumatra'da, Bangladeş'in bazı bölgelerinde, Hindistan, Malezya, Maldivler, Myanmar, Singapur, Sri Lanka ve Tayland'da hissedildi. Ardından gelen tsunami Güney Afrika dahil olmak üzere 14 ülkeyi vurdu.

Ölenlerin sayısı 227.898 (bunları yaklaşık üçte biri çocuklar) idi — tarihteki en ölümcül altıncı felaket oldu. Milyonlarca kişi evsiz kaldı. Kayan fay hattının 1600 kilometre uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir. ABD Jeoloji Araştırmaları kurumu tsunamiyi tetikleyen depremden salınan enerjinin 23.000 Hiroşima tipi atom bombasına eş değer olduğunu ölçtü. Bu trajedi o zamandan beri okyanuslarda yaşanan depremlerde tsunami korkusu yarattı. Ayrıca etkilenen ülkelere 14 milyar dolarlık insani yardımda bulunuldu.

Krakatoa – 1883

Volkanın şiddetli sesinin dünyayı dört kez dolaştığı söylenir

Krakatoa yanardağı 1883 Ağustos'unda kraterden 12 kilometre mesafede bulunan Sebesi adasındaki 3.000 kişinin tamamının ölümüne neden olacak şekilde püskürdü. Ancak püskürme ile ortaya çıkan hızlı hareket eden sıcak gaz ve kayaların denize ulaşması 45 metre uzunluğunda dalgaların oluşmasına neden oldu. Dalgalar tüm kasabayı toza çevirdi. Tsunami ayrıca en az bir kişinin öldüğü Hindistan ve Sri Lanka'ya ulaştı. Dalgalar ayrıca Güney Afrika'da bile hissedildi. Tahmini 40.000 kişi ölmüştü. Bu ölümlerin çoğu tsunami dalgalarına atfedildi. Volkan patlamasının sesinin 4800 kilometre uzaklıktan duyulduğu bildirildi. Bu nedenle en sesli doğal afet olarak kayıtlara geçmiştir.

Messina – 1908

en yıkıcı tsunamiler messina
İtalya'yı vuran 72 tsunamiden en yıkıcı olanıdır

Messina Boğazı, Sicilya'yı İtalyan vilayeti Calabria'dan ayırır. 28 Aralık 1908'de, Avrupa ölçeklerine göre devasa sayılan 7,5 büyüklüğünde bir deprem yerel saatle 5:20'de her iki kıyı şeridine 12 metrelik dalgalar gönderdi. Günümüz araştırmaları depremin tsunamiye neden bir denizaltı toprak kaymasını başlattığını göstermiştir. Dalgalar Messina ve Reggio di Calabria gibi kıyı kasabalarını harap etti. Ölümler 100.000 ila 200.000 arasındaydı; Sadece Messina'dakiler 70.000'i buldu. Hayatta kalanların çoğu Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmek zorunda kaldı.

Büyük Lizbon Depremi – 1755

en yıkıcı tsunamiler lizbon
Deprem, Avrupa'yı vuran en büyük tsunamilerden birini oluşturdu

1 Kasım 1755'te sabah saat 9.40'da, Richter ölçeğine göre 8.5 ile 9.0 arasında olan bir deprem Atlantik Okyanusu'nda başladı ve Portekiz ile İspanya sahillerini etkiledi. Deprem Portekiz, Lizbon'da birkaç dakika sürdükten sonra bitti. Ancak sarsıntıdan 40 dakika sonra tsunami geldi. Çifte felaket yerleşim yerlerinde yangınlar başlatarak üçüncü bir yıkıma neden oldu. Tsunami dalgaları oldukça genişti. 20 metre yüksekliğinde olanlar Kuzey Afrika sahilini ve diğerleri ise Barbados ve İngiltere'yi vurdu. Ölümlerin Portekiz, İspanya ve Fas'ta 40.000 ila 50.000 arasında olduğu tahmin edildi. Lizbon'daki yapıların dörtte beşi yıkılmıştı. Aynı dönemde tsunami ve deprem hakkında yapılan araştırmalar modern bilimin sismolojisine ışık tuttu.

Tōhoku – 2011

en yıkıcı tsunamiler tohoku japonya
Deprem ve tsunami tarafından yıkıma uğrayan Minato

11.03.2011 tarihinde açık denizde meydana gelen 9.0 büyüklüğünde bir depremle başlayan olayda dalgalar 40 metre yüksekliğe kadar ulaştı ve Japonya'nın doğu sahiline düştü. Devamında gelen yıkım, Dünya Bankası'nın en pahalı doğal afet olarak adlandıracağı 235 milyar dolarlık ekonomik vurguna neden oldu. 18.000'den fazla insan öldü. Dalgalar ayrıca Fukushima Daiichi nükleer santralinde radyoaktif sızıntılara yol açtı ve nükleer enerjinin güvenliği konusunda küresel tartışmalara neden oldu. Dalgalar 6 metreye indiğinde Şili'ye çarpmıştı.