Koala (Phascolarctos cinereus) – Beslenme, Davranış, Üreme ve Habitat

Koalalar kanun hükmünce bazı korumalara sahip olsalar da, habitat kaybı nedeniyle popülasyonları çoğunlukla azalmaya devam ediyor.

Yazar Burcu Kara
koalalar koala

Koalalar Avustralya kıtasına özgü keseli hayvanlardır. Bilimsel adları olan Phascolarctos cinereus birkaç Yunanca kelimeden türetildi. Bu kelimeler "kese ayısı" (Phaskolos arktos) ve "kül renkli" (cinereus) olarak sıralanıyor. Kendilerine koala ayıları da denir ancak ayı olmadıkları için bilimsel olarak doğru değil. En belirgin özellikleri kabarık kulakları ve kaşık şeklindeki burunları oluyor. Koalalar en çok Avustralya kıtasının güney ve doğu bölgesinde bulunur.

Koala ile İlgili Bilgiler

koala yavrusu annesine sarılmış
Yavrular kardeşleri keseden çıkana dek annelerini bırakmaz
  • Bilimsel adı: Phascolarctos cinereus
  • Yaygın isimler: Koala ayısı
  • Sıra: Diprotodonti
  • Ayırt edici özellikleri: Kaşık şeklindeki burunları ve kabarık kulakları
  • Ortalama boyut: 30 – 90 cm
  • Ortalama ağırlık: 9 – 12 kg
  • Ömrü: 12 – 18 yıl
  • Beslenme: Herbivore
  • Habitat: Avustralya'daki ormanlık alanlar
  • Popülasyon: Yaklaşık 100.000 – 500.000
  • Korunma durumu: Hassas
  • İlginç bilgi: Joey denilen koala bebekleri doğumda kördür

Koalaların Tanımı

koala pençeleri neredeyse bir kartalınkinden farksız
Pençeleri neredeyse bir kartalınkinden farksız

Koalalar yuvarlak yapılı vücutları ve kendilerine özgü kulak ve burun yapıları ile tanınırlar. Diğer keseli hayvanlar gibi dişiler yavrularını büyütmek için kalıcı bir keseye sahipler. Koala keseleri gövdenin alt kısmında bulunur. Torbalar dışarıya açılır, böylece yavru doğum kanalından içeri girebilir. Yavru içerideyken annesi kesenin kapanmasını sağlamak için sfinkter kaslarını kullanır, böylece bebeği düşmez.

Koalalar hayatlarını ağaçlarda geçirmeye çok uygunlar. Pençeleri ağaçları ustaca kavramalarına ve tırmanmalarına yardımcı olur. Pençelerinin üzerindeki pedler oldukça pürüzlüdür ve kavramayı güçlendirir. Pençeleri beş parmaklıdır. Parmaklarından üçü önde ikisi ise bileklerine yakındır. Bu durum tırmanırken kavrama becerilerini artırıyor. Genellikle açık gri veya kahverengi olan kürkleri çok kalındır ve hem düşük hem de yüksek sıcaklık koşullarından korunmalarına yardımcı olur. Bu yalıtım özelliği Husky hayvanlarında da görülüyor.

Koalalar genellikle 30 ila 90 cm uzunluğundalar ve ağırlıkları 12 kg'a kadar çıkabiliyor. Koalaların diğer fiziksel özellikleri kuyruk eksikliği ve vücut büyüklüklerine yakın uzuvlarıdır. Kuyruklarının körelmiş yapılar oldukları kabul ediliyor ve evrimsel uyum nedeniyle kaybettikleri düşünülüyor. Ayrıca herhangi bir memelideki en küçük beyin-vücut ağırlığı oranlarından birine sahipler ve çok akıllı yaratıklar olarak kabul edilmezler.

Koala Habitatı ve Dağılımı

Koalalar Avustralya'da yalnızca ormanlık alanlarda yaşar. Habitat seçimleri kısıtlı çünkü sadece okaliptüs ağaçlarının çevresinde yaşayabiliyorlar. Okaliptüs ağaçlarındaki üst kısımlara tırmanarak hayatta kalırlar. Yeni Güney Galler, Queensland, Victoria ve Güney Avustralya en çok bulundukları yerler.

Koalaların Beslenmesi ve Davranışı

koala okaliptüs yaprakları yiyor
Avustralya, Queensland'da okaliptüs yaprakları yiyen bir koala

Koalanın beslenmesi esas olarak okaliptüs yapraklarından oluşur. Günde 1 kilo yaprak yiyebilirler ve bu kadar çok yeşilliği sindirmelerine yardımcı olan özel yapılara sahipler. Bağırsaklarının (caecum) uzunluğu 2 – 2,4 metre arasındadır. Her ne kadar okaliptüs birçok hayvan için zehirli olsa da, bağırsaklarında bulunan simbiyotik bakteriler, okaliptüs yapraklarında bulunan tanenler gibi zehirli maddeleri parçalıyor.

Havalar ısındığında vücutlarını ağaç gövdelerine bastırarak serinlerler.

Genel olarak tek yaşayan hayvanlardır. Her koala belirli bir alanda, belirli sayıda okaliptüs ağacının yakınında yaşar. Bu menzilin büyüklüğü koalanın statüsü, cinsiyeti ve habitat kalitesine bağlı olarak değişebiliyor. Örneğin baskın bir erkek nispeten daha büyük bir alana sahip olabilir. Hayvanların sosyal etkileşiminin çoğunu aynı ağaca tırmanmak oluşturuyor.

Koalalar çoğunlukla gececidirler. Çok aktif hayvanlar değiller ve zamanlarının büyük kısmını enerji tasarrufu yapmak için oturarak veya uyuyarak geçirirler. Okaliptüs yapraklarının sindirimi zordur ve kayda değer miktarda enerji harcanmasını gerektirir. Bu yüzden günde 17 ila 20 saat kadar uyudukları görülüyor.

Koalaların Üremesi ve Yavrular

yavru joey annesinin kesesinde
Koala yavrusu hayatının ilk aylarını annesinin kesesinde geçirir

Hayvanlar tipik olarak ağustos ayından şubat ayına kadar ürer. Erkek koalalar, dişileri kendilerine çekmek için seslerini körükler. Dişiler genelde her seferinde bir yavru doğurur. Her yıl üremedikleri için yaşamları boyunca ortalama altı yavruları olur.

İkiz yavrular çok nadiren görülür.

Bir koala bir aydan biraz daha uzun süren (yaklaşık 35 gün) hamilelik döneminden sonra doğurur. Bebeğe "joey" deniyor çünkü çok küçük. Badem büyüklüğündeki yavru 0,001 kg'ın altında olabilir. Joey doğumda kördür ve tüyü yoktur. Doğum kanalından annesinin kesesine doğru ilerler ve burada yaşamının ilk altı ila yedi ayını geçirir. Artık annesinin kesesinde kalamayacak noktaya geldikten sonra bile annesinin sırtında yaşamaya devam eder. Kardeşi bir sonraki yıl annesinin kesesinden çıkana kadar bu durum devam eder.

Koalaya Karşı Tehditler

Koalalar çoğunlukla habitat kaybı tehditi ile karşı karşıya. Arazilerinin insanlar tarafından ele geçirilmesi hayatta kalma şanslarını büyük oranda azaltıyor. Ayrıca çalı yangınlarından ve hastalıklardan etkileniyorlar. Koalalar klamidyaya neden olan bakterilere karşı hassastır. Bu hastalık körlüğe yol açabilecek bir göz enfeksiyonu olan konjonktivit gelişimine neden oluyor. Klamidya ayrıca zatürree, idrar yolu ve üreme sistemi enfeksiyonlarına sebebiyet verir. Klamidya kaynaklı komplikasyon insidansı, yüksek çevresel stres (yangınlar gibi) yaşayan koala popülasyonlarında artıyor.

Koalaların Korunma Durumu

Koalalar, Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından savunmasız olarak belirlenmiştir. IUCN'e göre, vahşi yaşamda yaklaşık 100.000 ila 500.000 hayvan kaldı. Koalalar kanun hükmünce bazı korumalara sahip olsalar da, habitat kaybı nedeniyle popülasyonları çoğunlukla azalmaya devam ediyor. Koala Koruma Yasası, koalanın habitatını korumaya yardımcı olmak üzere Avustralya'da meclise sunuldu. Avustralya Koala Vakfı ise vahşi ortamda koala sayısının 100.000'den ve hatta 43.000'den az olduğunu düşünüyor.

Koala türleri

Sadece bir koala türü var ancak bilim adamları bir alt türleri olup olmadığı konusunda hem fikir değiller. Buna rağmen koalaların en yaygın üç alt türü olduğu düşünülür:

  • Phascolarctos cinereus adustus (Kuzey / Queensland)
  • Phascolarctos cinereus cinereus (Yeni Güney Galler)
  • Phascolarctos cinereus victor (Victoria)

Bu alt türler fiziksel boyut ve kürk özellikleri ile birbirinden ayrılıyor. Ancak bu özelliklere dayanarak bazı bilim adamları iki ve bazıları ise hiç alt tür olmadığına inanmakta.

Koalalar ve İnsanlar Arasındaki İlişki

küçük kız avustralya hayvanını besliyor
Küçük kız yetişkin koalayı besliyor

İnsanlar ve koalalar uzun ve değişken bir geçmişe sahip. 1900'lü yılların başlarında bir milyondan fazlası kürkleri için öldürüldü. Koala popülasyonu bu uygulama durdurulmadan hemen önce yok olma tehlikesiyle karşı karşıydı. Koalalar doğal ortamlarında insanlar tarafından rahatsız edildiğinde çok agresif olabilirler. Kendilerini keskin dişleri ve kartalınkine benzer sivri pençeleriyle savunurlar. Bu yapılar cildi parçalama yeteneğine sahip ve önemli hasar verebiliyor.