İlk Televizyon Yayınları Dünyada ve Türkiye'de Ne Zaman Başladı?

Fransa, Rusya ve Hollanda 1930'larda programlar yayınladılarsa da, bunlar düzenli değil, deneysel yayınlardı. Şaşırtıcı bir şekilde Amerika geri duruyordu.

İlk televizyon yayınları dünyada ve Türkiye'de ne zaman başladı?
İlk televizyon yayınları dünyada ve Türkiye'de ne zaman başladı?

Dünyada ilk televizyon yayınları tam olarak kimler tarafından başlatıldığı ile ilgili kısa bir yazı hazırladık. Öncelikle televizyonun tarihi ve icadı üstüne hazırladığımız yazıyı okumanızı öneriyoruz. Almanya Mart 1935'te 180 satırlık düşük çözünürlüklü bir sistemle düzenli yayını başlattı. Yayın haftada üç gün yapılıyordu ve 1943'te Müttefiklerin bir hava baskınında stüdyo tahrip edildi. İlk başlarda dünyanın ilk TV sunucusu olan, Ursula Patzsche isimli bir oyuncu bu yayında görev almıştı.

Avrupa'da İlk Televizyon Yayınları

İlk televizyon yayınları dünyada ve Türkiye'de ne zaman başladı?
İlk televizyon yayınları dünyada ve Türkiye'de ne zaman başladı?

Fransa, Rusya ve Hollanda 1930'larda programlar yayınladılarsa da, bunlar düzenli değil, deneysel yayınlardı. Şaşırtıcı bir şekilde Amerika geri duruyordu; bu gecikme patent haklarıyla ilgili mücadelelerden, finansal işleri düzenlemek için gereken zamandan ve tanıtım için doğru zamanı beklemekten kaynaklanıyordu. Böylece ilk düzenli, kamusal, yüksek çözünürlüklü TV yayınını başlatmak BBC'ye kaldı.

İlk resmi yayın 2 Kasım 1936'da başladı. Ancak televizyonu olan pek az kişi ağustos ayındaki gayri resmi ön gösterimi izleyebilmişlerdi. Daha sonra çok tanınmış bir seslendirme sanatçısı olacak Leslie Mitchell "Here's Looking at You" isimli ilk programı şu sözlerle açtı: "İyi günler hanımlar beyler! Sizlere televizyonun büyüsünü takdim etmekten büyük zevk duyuyoruz."

Amerika'da İlk Televizyon Yayınları

Tümüyle ticari bir girişim olan Amerikan televizyonunun kuruluşu 30 Nisan 1939 tarihinde Dünya Ticaret Fuarı'nın New York City'deki açılışına denk geldi. Düzenlenen fuarın konusu "Yarının Dünyası'"ydı. National Broadcasting Company fuara, ülkedeki düzenli yayınların başlangıcı olacak olan, günün olaylarının yayınıyla katıldı.

Program, fuarın sembolleri olan dev yapılar Trylon ve Perisphere'in görüntüsüyle başladı, kameralar dönüp kalabalıkları, askeri geçit törenlerini, ulusal giysileri içinde yabancı konukları ve ünlülerin gelişini gösterdi. New York'un çok sevilen ünlü ve karizmatik belediye başkanı Fiorello La Guardia doğruca kameraya yürüyüp NBC ekibini ürküttü ve neredeyse Başkan Franklin D. Roosevelt'ten bile daha fazla ilgi topladı.

Yüzlerce izleyici RCA-NBC'nin Radio City Music Hall'da kurduğu ekranlardan bu mucizeleri seyretti. Görüntüler Empire State binasının tepesindeki antenden yayınlanıyordu. Ertesi gün halk NBC'nin gösteri ekranlarında çeşitli eğlence programları seyretmek ve kendi evlerine televizyon almak üzere büyük mağazalara doluştu. Amerika'daki televizyon yayınları II. Dünya Savaşı sırasında, ülkenin elektronik sanayisi başka işlevlere yönetildiğinden ancak sınırlı bir şekilde devam etti.

İngiltere'de olduğu gibi, Amerika Birleşik Devletleri'nde de sistem 1946'ya kadar tam olarak çalışmaya başlamadı, ancak sonraki 10 yılda kıyıdan kıyıya bağlantılar yapıldı ve 1959'a varıldığında 46 milyon haneye ulaşan 500 istasyon kurulmuştu. İnsanlar "General Electric Theater"da oyunları, "Camel News Caravan"da haberleri, "Texaco Star Theater"da komedileri ve "Gillete Cavalcade of Sports"ta da beyzbol maçlarını seyrediyorlardı.

Ticari Televizyonun Etkileri

BBC'nin İngiltere'deki televizyon tekeli 1955 yılında ticari bir yayın olan Independent Television'ın kurulmasıyla son bulmuş oldu. Bazı programlar ve katılımcıları yeni televizyona BBC ile geçmişti, ancak Independent Television'da daha ferah bir hava vardı ve reklamlar halk için büyük bir yenilikti.

22 Eylül'de yayınlanan ilk reklamlar arasında, buz kalıbı şeklinde donmuş bir tüp Gibbs diş macununun yanı sıra Guinness, konserve bezelye, margarin ve temizlik bezi reklamları vardı. Independent Television çeşitli programlarla izleyici kazanmaya çalıştı. Amerikan dizileri, komediler ve iyi sunulan haberler yayınladı. BBC de kendi açısından yalnızca küçük bir kanal olarak kalmak istemediğinden, izleyen yıllarda eğlence, haber ve spor yayınları açısından konumunu korudu. BBC'nin en tutulan ve başarılı programları arasında John Freeman'ın "Face to Face" söyleyişleri, Shakespeare dizisi "Age of Kings" ve "The Forsyte Saga" vardı.

İzleyiciler için sürdürülen mücadele sonuçta herkese yararlı oldu. Televizyon programları genelde daha dengeli bir hale geldi. BBC ikinci bir kanal açtı ve 1967'de renkli yayına döndü. Independent Television da iki yıl sonra renkli yayına geçti.

Türkiye'de İlk Televizyon Yayını

Türkiye'de televizyon üretimi 1967'de, yüzde 50 yerli malzemeyle 3.375 liraya piyasaya çıkan 59 ekran, on iki kanal Philips marka televizyonla başladı. İlk televizyon yayını Ankara'da 31 Ocak 1968'de 19:30'da yapıldı; yayın salı, çarşamba, cuma günleri bir buçuk saatti. İlk spiker Zafer Cilasun'du. Bu yayınları halk mağazalara konulan alıcılardan izliyordu.

30 Ağustos 1971'de İstanbul deneme yayını başladı. 6 Ekim 1971'de ilk canlı yayın yapıldı ve Akdeniz Olimpiyatları İzmir'den 12 saat süreyle yayınlandı; reklamlar da başladı. Avrupa'da 1967'den itibaren hızla yaygınlaşmış olan renkli televizyon yayını ilk kez 31 Aralık 1981'de yılbaşı gecesi yapıldı. 23 Nisan 1982'de haftada iki gün yarımşar saate çıkan renkli yayınlardan sonra 1 Temmuz 1984'te TRT yayınlarının tamamı renkli oldu. 1986'da TV 2, 1989'da TV 3 ve GAP, 1990'da TV 4 yayına başladı.

Türkiye'deki ilk özel televizyon yayını olan Star 1, Mart 1990'da Almanya'dan yayına başladı. 1992'de HBB İngiltere'den, Show ise Fransa'dan yayın yapmaya başladı. 1993'te Kanal D, TGRT ve Cine 5 de yayına başladıktan sonra Anayasa'nın radyo televizyon yayınlarında devlet tekelini öngören maddesi değiştirildi. 1994'te RTÜK kuruldu.