Messier kataloğundan bahsedelim. Gökbilimci Charles Messier 18. yüzyılın ortalarında, Fransız Donanması ve onun gökbilimcisi Joseph Nicolas Delisle yönetiminde gökyüzünü incelemeye başladı. Messier, gökyüzünde gördüğü kuyruklu yıldızları kayıt altına almıştı. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde kuyruklu yıldız olmayan birçok nesneyle karşılaşmıştı. Bu liste bugün "Messier Nesneleri ya da Messier Cisimleri" olarak bilinir ve Messier'in 100 mm'lik teleskobuyla Fransa'daki enlemden görüntülediği tüm objeleri içerir. İlk olarak 1871'de yayınlanan liste 1966'ya kadar güncellenmiştir. İçerisinde 110 cisim vardır.
Messier nesnelerine dair çıkarımlar
- Messier Nesneleri 1700'lerin ortalarında, onları kuyruklu yıldızları ararken keşfeden astronom Charles Messier'in adını taşıyor.
- Bugün gökbilimciler bu nesne kataloğuna hala "M nesneleri" adını veriyorlar. Her biri M harfi ve bir rakam ile tanımlanır.
- Çıplak gözle görülebilen en uzak Messier nesnesi Andromeda Galaksisi yani M31'dir.
- James Webb Uzay Teleskobu tarafından fotoğraflanan M74 galaksisi Dünya'dan 32 milyon ışık yılı uzaklıktadır ve uzaydaki yerleşimi sayesinde onu geniş sarmal kollarıyla görüyoruz.
- Messier Nesneleri kataloğu, 110 bulutsu, yıldız kümeleri ve galaksiler hakkında bilgi içerir.
Messier bulduğu bu nesneleri gökyüzünde araştıran diğer gökbilimcilerin de kullanabilecekleri bir liste haline getirmeye karar verdi. Böylece kuyruklu yıldızları arayan insanların bu nesneleri görmezden gelmeleri kolaylaşacaktı.
Messier kataloğu nedir?
Messier, gökbilimcilerin bugün hala "M nesneleri" olarak adlandırdıkları şaşırtıcı cisimler katalogladı. Her bir cisim M harfi ve bir rakam ile gösterilir.
Messier yıldız kümeleri
Liste yıldız kümeleri ile başlar. Bugünün teleskoplarıyla birçok Messier yıldız kümesine bakmak ve tek tek yıldızları seçmek oldukça kolaydır. Ancak o günlerde bu yıldızlar teleskoptan bakıldığında oldukça bulanık görünüyordu. Kova burcundaki küresel küme M2 gibileri çıplak gözle zar zor seçilebilir. Diğerlerini teleskopsuz görmekse kolaydır. Bunlar arasında Herkül Yıldız Kümesi olarak da bilinen Herkül takımyıldızında yer alan küresel küme M13 ve yaygın olarak Pleiades (Ülker) adıyla bilinen M45 var. Pleiades birlikte hareket eden ve yerçekimiyle birbirine gevşek şekilde bağlı olan "açık yıldız kümesi"ne güzel bir örnek. Küresel yıldız kümesi yüz binlerce yıldız içerir ve küre şeklinde olur.
Messier nebulaları
Gaz ve toz bulutları nebula olarak bilinirler ve galaksimizde bolca varlar. Bulutsular yıldızlardan çok daha sönük olmasına rağmen, Orion Bulutsusu veya Yay burcundaki Yay Bulutsusu gibileri iyi koşullarda çıplak gözle görülebilirler. Messier'in Orion Bulutsusu, Orion takımyıldızındaki yıldız doğuran bir bölgedir. Trifid ise parlayan bir hidrojen gazı bulutudur ("emisyon bulutsusu" olarak adlandırılır) ve içinde gömülü yıldızlar vardır.
Messier listesi ayrıca süpernova kalıntıları ve gezegenimsi bulutsular hakkında da bilgiler içerir. Bir süpernova patladığında, uzaya hızla yayılan gaz bulutları ve elementler gönderir. Bu yıkıcı patlamalar yalnızca en büyük yıldızlar öldüğünde meydana gelir. Bunlar Güneş kütlesinin en az sekiz ila on katı olurlar. Süpernova patlaması kalıntısı olduğu bilinen en meşhur M nesnesi M1'dir. Diğer adıysa Yengeç Bulutsusu'dur. Çıplak gözle görülmez ancak küçük bir teleskopla seçebilirsiniz. Taurus takımyıldızı yönünde aramanız gerekir.
Messier'in Yengeç Bulutsusu
Messier'in gezegenimsi bulutsuları Güneş gibi küçük yıldızlar öldüğünde meydana gelir. Dış katmanları dağılır ve yıldızın kalan kısmı beyaz cüce yıldızına dönüşür. Messier M57 olarak tanımlanan ünlü Halka Bulutsusu da dahil olmak üzere listesinde bunlardan birkaçına yer vermiştir. Halka Bulutsusu çıplak gözle görülemez ancak Lyra takımyıldızına dürbün veya küçük bir teleskopla bakılarak bulunabilir.
Messier galaksileri
Messier Kataloğu'nda 42 galaksi var ve şekillerine göre sınıflandırılmışlar: Sarmal, merceksi, eliptik ve düzensiz. En bilineni M31 adıyla Andromeda Galaksisi'dir. Samanyolu Galaksisi'ne en yakın sarmal galaksidir ve karanlık gökyüzünden çıplak gözle görülebilir. Yine çıplak gözle görülebilen en uzak nesnedir. 2,5 milyon ışık yılı uzaklıktadır. Messier Kataloğu'ndaki diğer tüm galaksiler sadece dürbünler (en parlak olanlar) ve teleskoplar (daha sönük olanlar) ile görülebilir.
Tüm Messier nesnelerini görüntülemek
Gözlemcilerin tüm Messier cisimlerini bir gecede görmeye çalıştıkları "Messier Maratonu" adındaki etkinlik mart ortasından nisan ortasına kadar devam eder. Tabii ki hava faktörü de önemli. Ancak Güneş battıktan sonra mümkün olan en kısa sürede Messier nesneleri aranmaya başlanır. Arama gökyüzünün batı kısmından başlar. Gözlemciler gökyüzü tekrar güneşlenmeden önce 110 nesneyi görmek için doğuya doğru ilerler.
Messier Maratonu yapmakla ilgilenen kişiler bunu genellikle astronomi kulübü ile birlikte yaparlar. Her yıl özel yıldız partileri düzenlenir ve bazı kulüpler hepsini bulmayı başaranlara sertifika verir. Çoğu gözlemci yıl süresince Messier nesnelerini gözlemleyerek önceden pratik yapar. Zira acemilere göre bir iş değil. İlgili web sitelerinde bu işin püf noktasını gösteren ipuçları var.
Ayrıca Messier nesnelerini çevrimiçi görmek isteyenler için NASA'nın Flickr'da bir sayfası bulunuyor.
Messier Kataloğu hakkında sık sorulanlar
Messier kataloğu nedir?
Messier kataloğu, 18. yüzyılda Fransız astronom Charles Messier tarafından derlenen astronomik nesnelerin bir listesidir. Katalogda galaksiler, bulutsular ve yıldız kümeleri de dahil olmak üzere toplam 110 nesne yer almaktadır.
Messier kataloğunun amacı neydi?
Messier bu kataloğu yıldızlar ve gezegenler gibi kalıcı gök cisimleri ile kuyruklu yıldızlar gibi geçici cisimleri birbirinden ayırmaya yardımcı olmak için oluşturdu. Messier bu cisimleri tanımlayarak ve kataloglayarak gökbilimcilerin onları yeni kuyruklu yıldızlar sanmalarını ve gözlemleyerek zaman kaybetmelerini önlemeyi umuyordu.
Messier kataloğu nasıl oluşturdu?
Messier gece gökyüzünü bir teleskopla gözlemledi ve gözlemlediği her nesnenin konumunu ve görünümünü not etti. Daha sonra "nebula" olarak adlandırdığı, ancak çeşitli gök cisimlerini içeren bu nesnelerin bir listesini hazırladı.
Messier kataloğundaki bazı önemli nesneler nelerdir?
Messier kataloğundaki en ünlü nesnelerden bazıları Andromeda Galaksisi (M31), Orion Bulutsusu (M42) ve Girdap Gökadası'dır (M51). Katalogda ayrıca bir dizi küresel ve açık yıldız kümesinin yanı sıra birkaç gezegenimsi bulutsu da yer almaktadır.
Messier kataloğunun günümüzdeki önemi nedir?
Messier kataloğu bugün hala gökbilimciler tarafından gök cisimlerini tanımlamak ve gözlemlemek için bir referans olarak kullanılmaktadır. Birçok amatör astronom da kataloğu teleskoplarıyla gözlemleyecekleri cisimlerin yerini belirlemek için bir rehber olarak kullanmaktadır.
Kaynaklar:
