Dokumacı Kuşu (Philetairus socius)

Dokumacı kuşlar yuvayı inşa ederken farklı amaçlar için farklı malzemeler kullanır. Büyük dallar yuvanın çatısını, kuru otlar ise ayrı odaları oluşturur.

Yazar Burcu Kara

Dünya'nın harikalarından dokumacı kuşu Güney Afrika'nın Kalahari bölgesinde yaşayan yaygın küçük kahverengi bir kuştur. Yalnızca serçe büyüklüğünde olmasına rağmen dünyadaki en ilginç kuşlardan biri. Dokumacı kuşları yaşam tarzları ve yuva yapıları nedeniyle diğer kuşlara benzemez.

Yuvalarını hem kendi kolonileri hem de gelecekteki bölge sakinleri için örüyorlar. Bu yuva sıradan bir yuva değil; yıl boyunca 100 kadar dokumacı kuşu burada barınıyor. Tüm yapı dev bir apartman bloğu görevi görmekte. Bazı dokumacı kuşu yuvaları 100 yılı aşkın bir süredir ayaktalar.

Dokumacı Kuşunun Özellikleri

  • Bilimsel adı: Philetairus socius
  • Habitat: Afrika
  • Boyutu: 14 cm
  • Ağırlık: 24 – 32 gr
  • Korunma durumu: Stabil
  • İlginç bilgi: Bazı dokumacı kuşu yuvaları birkaç ton ağırlığında olur ve altlarındaki ağacı eğer.

Dokumacı Kuşunun Yuvaları

dokumacı kuşu yuvasının giriş deliklerini gösteren yakın çekim görüntü
Başka hiçbir kuş türü böylesine ortak evler yapmaz; ekstra büyük yapısıyla dokumacı kuşu yuvası mucizevi bir başarı

Uzak mesafeden bakıldığında dokumacı kuşu yuvası ağaçta asılı bir saman yığınına benzer. Ancak yuvanın altına girip bakarsanız yuvanın içinde farklı odalara açılan girişler olduğunu görürsünüz. Bir çeşit arı peteğini andırır. Yuva giriş tünelleri 25 santimetre uzunluğunda ve 7 cm genişliğindedir. Yuvarlak, ferah odalar 10 ila 15 santimetre çapında inşa ediliyor. Tek bir dokumacı kuşu yuvasında 5 ila 100 yuvalama odası olabilir; bu da 10 ila 400 kuşa yuva sağlar.

Dokumacı kuşlar yuvayı inşa ederken farklı amaçlar için farklı malzemeler kullanır. Büyük dallar yuvanın çatısını, kuru otlar ise ayrı odaları oluşturur. Keskin saman sapları giriş tünellerini avcılardan korur. Yuvalama odaları yumuşak bitki materyali, kürk, pamuk ve tüy ile kaplanır. Yuvalama ağacı seçilirken uzun ve pürüzsüz bir gövdeye ve geniş dallara sahip olmasına dikkat edilir. Böylece ağaç yılanları olan dispholidus ve Cape kobra yuvadan caydırılır.

ağaçtaki devasa dokumacı kuş yuvası
Bazı yuvalar tonlarca ağırlıkta olur

Diğer avcılar arasında bal porsuğu var. Afrika'daki bazı dokumacı kuşlar için telefon direkleri yeni favori yuvalar haline geldi. Dokumacı kuşu yuvaları kullanılan malzemelerin doğası gereği sürekli bakım gerektiriyor. Kuşlar yuvayı sağlam tutmak için sürekli olarak daha fazla malzeme ekler.

Yuva kurma yetenekleriyle bu kuşlar zeki zanaatkarlar gibi görünebilir ancak tüm bunları yaparken eğitime ihtiyaç duymuyorlar. İçlerindekini dışa vuruyor; içgüdüsel olarak inşa ediyor veya eklemeler yapıyorlar. Favori yuva malzemeleri arasında çeşitli kurutulmuş otlar, çam iğneleri ve Bermuda samanı var. Her zaman hareket halinde ve her zaman birlikteler.

Dokumacı Kuşunun Habitatı

cape kobra dokumacı kuş yuvasına saldırıyor
Cape kobra kuşların başlıca düşmanı

Bu kuşların yuvaları iklim yalıtımı özelliğine sahip: Geniş yuvalar onları Kalahari Çölü'nün sert ikliminden korur. Dondurucu kış gecelerinde yuvanın iyi yalıtılmış merkez odalarına yapılan hareket küçük kuşların sıcak kalmasına yardımcı olur. Kavurucu yaz sıcaklıklarında ise yuvanın dış odalarından birine geçilir.

Yuva çok sayıda konuk ağırlar ve Kalahari Çölü'nde bir han görevi görür. Güney Afrika cüce şahinleri dokumacıların yuvasını kullanır. Karşılığında onları yırtıcılardan korur. Pied barbet, familiar chat, kızıl saçlı ispinoz, ashy tit ve gül başlı cennet papağanı da çoğu zaman rahatlığı bu yuva odalarında bulur. Akbabalar, baykuşlar ve kartallar genellikle yuvaların geniş çatısına tüner.

Dokumacı Kuşunun Beslenmesi

dokumacı kuşları yuvalarını inşa ediyor
Dokumacı kuşları yuvalarını sürekli inşa eder ve onarır

Dokumacı kuşlar bu kadar uğraştıkları devasa yuvalarını neden yabancılar ile paylaşıyor diye düşünüyor olabilirsiniz. Fazladan konuk, tehlikeyi haber veren fazladan göz demek. Ayrıca otel sahibi dokumacı kuşlar potansiyel yiyecek kaynaklarının nerede olduğunu sık sık konuk kuşlardan öğreniyor.

Dokumacılar suya diğer kuşlardan daha az ihtiyaç duyuyor. Çoğu hiçbir şey içmez, ihtiyaç duydukları tüm sıvıyı yiyeceklerinden alırlar. Böcekler beslenmelerinin yüzde 80'ini oluşturuyor ve sulu termitler favorileri. Diyetin geri kalanını çimlerden elde edilen tohumlar doldurmakta. Genellikle yerden beslenir ancak havadaki böcekleri de yakalayabilirler.

Dokumacı Kuşlarda Üreme

kuş dal üstüne tünemiş
Sıradan bir serçe gibi görünürler ancak şaşırtıcı derecede yetenekli kuşlardır

Dokumacı kuşu kolonisinde herkes ailedendir. Tek seferde iki ila altı minik benekli yumurta bırakılır. Her iki ebeveyn de yumurtaları iki hafta içinde çatlayıncaya dek kuluçkaya yatırır. Küçük kuşlar dahil yuvadaki herkes üç hafta boyunca yavrulara yiyecek taşır. Ebeveynler komşularına böcek bile getirir. Bu yardımlaşma yavruların hayatta kalma şansını artırıyor. Dokumacılar asla göç etmediğinden yavruların yuvayı terk etmeleri gerekmez. Genelde büyük odalara geçerler.

Böylesine büyük bir yuva inşa etmek bu kadar küçük bir kuş için basit bir iş değil, bu yüzden tüm grubun sürekli iletişimde olması gerekiyor. Ötüşleri birkaç metre öteden duyulabilir. Tehdit hissettiklerinde kesik ve güçlü şekilde öterler. Yuvaya varışlarını bildirmek için uzun çağrı yaparlar. Alarm ötüşü ise tek bir sert notadır.