Ağaçlar büyük şehirlerde hava kirliliği oluşumunu azaltmada önemli rol oynuyor. Havayı diğerlerinden daha iyi temizleyen ağaç türleri var. Bu ağaçlar genellikle daha uzun yaşar ve daha fazla karbondioksit emerler. Çin metropollerinden Avrupa şehirlerine kadar çoğu şehir merkezi onlarca yıldır kirlilik sorunuyla mücadele ediyor. Paris gibi kentler ise çevreyi en çok kirleten taşıtların kullanımına yasaklar getiriyor. Bununla birlikte küresel ısınma dahil hava kirliliğini çözecek bir başka kilit unsur daha var: Kentsel ormanları veya yeşil alanları artırmak.
Havayı En Fazla Temizleyen Ağaçlar
Paris Anlaşması'nın belirlediği hedeflere ulaşmak üzere şehirlerdeki ağaç oranını artırmak sadece yerel düzeydeki hava kalitesi için değil, aynı zamanda iklim değişikliği ile mücadelede de hayati öneme sahip.
Yeşil alanlar, insanlar dahil tüm canlılar için sağlıklı yaşamın kaynağıdır. Küçük şehirlerdeki sıcaklık ve kirleticileri azaltarak "ısı adalarının" ortadan kalkması ve atmosferdeki CO2'in düşürülmesi gibi birçok önemli işleve sahipler. Ancak fiziksel ve fizyolojik özelliklerinden dolayı bu amaçlara özellikle daha uygun olan bazı ağaç türleri bulunuyor. Büyük şehirlerdeki şehir ormancılığı için havayı daha iyi temizleyen bu ağaçların tercih edilmesi önerilir. Beyaz çiçekli at kestanesi, kara ceviz ya da Endülüs meşesi bunlardan bazıları.
İtalya'daki Bologna Biyoseoloji Enstitüsü hava kirliliğini azaltan en iyi ağaçların bir listesini hazırladı. Bir şehrin havasını en iyi temizleyen ağaçlar seçilirken 30 yılda en az 2 ton CO2 emen, biyokütleye dönüştürme kabiliyeti yüksek olan ve bunun yanında benzen, azot oksit, dioksin ve benzer kimyasalları üst deri (epiderm) ve bitki kılları ile filtreleyen türlere dikkat ettiler. Bu ağaç türleri havadaki kirletici maddeleri filtreledikleri için detoksifikasyon (zehirden arındırma) işlevine sahiplerdir.
Ayrıca her bitkinin atmosferdeki ozon konsantrasyonunu artırabilecek uçucu organik bileşikleri (insanlar ve hayvanlar tarafından algılanan kokulu maddeler, VOC'ler) üretme potansiyeli de değerlendirildi.
Adi Çitlembik (Celtis australis), havayı temizler
20-25 metreye kadar uzayabilen hızlı büyüyen bir ağaç. Özellikle karbondioksiti (20 yılda 3.660 kilo) emmesi ve havayı kirleten bileşikleri etkili şekilde temizlemesi yönüyle çok uygundur.
Ova Karaağacı (Ulmus minor), CO2 emer
Bu kolonsu ağaç türü aynı zamanda oldukça büyüktür ve 30 metreye kadar uzayabilir. Orta-yüksek derecede kirletici madde emme potansiyeli olan ova karaağacı binlerce kilo CO2'yi biyokütleye dönüştürebiliyor. En çok karbondioksit emen ağaçlar arasında.
Adi Dişbudak (Fraxinus excelsior)
Yüksekliği 30 metreyi geçebilen bu büyük yaprak döken ağaç özellikle erken yaşta hızlı büyümesiyle biliniyor. 30 yılda 3 tondan fazla CO2 depolayabiliyor. Kirleticileri azaltarak havayı temizlemesi yönüyle de mükemmel bir bitki.
Küçük Yapraklı Ihlamur (Tilia cordata), Kent Merkezlerinde Yaygın
Ihlamurun uzun boylu bir çeşidi ve türün atalarından biri. Ihlamur tipik olarak şehirlere ve bahçelere ekilir. CO2'i yakalamada ve duman sisini etkin bir şekilde azaltmada mükemmeller. Havayı fazlaca temizleyen ağaçlar arasında.
Çınar Yapraklı Akçaağaç (Acer platanoides), 30 Yılda 5 Ton CO2
25 metreye kadar uzayabilen uzun ve hızlı büyüyen bir ağaç. CO2 depolama kapasitesi ise yüksek (30 yılda 4.807 kilo). Yine havayı en çok temizleyen, bolca karbondioksit tutan bir ağaç türü.
Saçlı Meşe (Quercus cerris)
Kayıngiller ailesinden 35 metre yüksekliğe kadar ulaşabilen uzun bir ağaç türü. Bir şehre veya parka ekilirse büyük miktarlarda karbondioksiti (4.000 ton) emer. Soluduğumuz havayı bizler için karşılıksız temizliyor. Yaprakları hindinin bacağına benzediğinden "Turkey oak" olarak da bilinir. Türkiye'de ve güney Avrupa'da yetişiyor.
Mabet Ağacı (Ginkgo biloba): Ağaçların "Dinozoru"
Antik zamanlardan günümüze gelen eski bir bitki grubunun son örneğidir. Bu nedenle ağaçların yaşayan dinozoru olarak anılır; zira nesli artık tükendi. Yavaşça büyür, havayı temizleme ve CO2'yi emme konusunda mükemmel bir kapasiteye sahiptir.
Büyük Yapraklı Ihlamur (Tilia platyphyllos)
En fazla düzeyde karbondioksiti emerek havayı en çok temizleyen ağaçlar arasında sonuncusu büyük yapraklı ıhlamur. Şehirlerin ve parkların caddelerini süslemek için yaygın olarak kullanılan hızlı büyüyen bir bitki. Hava kirliliğini azaltan ve küresel ısınmaya karşı koyan bir başka tür.
